سایه ساز یا شکل دهنده نور چیست؟ کاربرد انواع گوبو در عکاسی

انجام پروژه‌های عکاسی اگر چه بدون استفاده از تجهیزات جانبی ممکن است، اما زمانی که شما از تجهیزات جانبی و وسایل کمک‌کننده استفاده می‌کنید، جذابیت بصری آثارتان دوچندان می‌شود. البته این به نحوه انتخاب تجهیزات و شیوه استفاده از آن‌ها هم بستگی دارد. شکل دهنده نور، سایه ساز یا گوبو یکی از ده‌ها ابزاری است که اساسا برای هر چه جذاب‌تر شدن تصاویر خصوصا در حوزه عکاسی پرتره، عکاسی از مراسمات و عکاسی از محصول طراحی شده است و شما می‌توانید با استفاده از آن‌ها سایه خلق کنید. حتما می‌دانید که سایه چه ارزش هنری و بصری دارد و چقدر می‌تواند سطح کیفی و زیبایی کار شما را ارتقا ببخشد. در ادامه با ما همراه شوید تا اطلاعات بیشتری درباره گوبوها و کاربرد آن‌ها کسب کنید.

تاثیر شکل دهنده‌ نور و سایه ساز در عکاسی با نور

سایه‌ها یکی از زیباترین و جذاب‌ترین جلوه‌های بصری هستند که هم در طبیعت وجود دارند و هم می‌توان به کمک ابزارهای مختلفی آن‌ها را ایجاد کرد. در تعریف سایه‌ها می‌توان گفت زمانی که جسمی مقابل یک منبع نور قرار می‌گیرد و باعث مسدود شدن محل عبور نور می‌شود، در پشت آن جسم منطقه‌ای بدون نور شکل می‌گیرد که به آن سایه می‌گویند.

شکل و اندازه سایه به نسبت منبع نور و نوع جسم می‌تواند متغیر باشد. سایه‌ها و شکل‌دهنده‌های سایه‌ها نقش اساسی در بعد هنری یک اثر دارند. برای مثال می‌توانند دقیقا بر یک نقطه خاصی تاکید کرده و آن را پررنگ‌تر کنند. یا حتی قادرند برخی از ویژگی‌های مد نظر هنرمند را به شکل آشکارتری نمایش دهند و یا از دیدگان مخاطبان پنهان کنند. با استفاده از سایه‌ها می‌توان جذابیت بصری یک اثر را افزایش داد و حالتی هنری، رمزآلود و فوق‌العاده اثربخش را به آن اضافه کرد. در میان تجهیزات هنری ابزارهایی به نام شکل‌دهنده وجود دارند که می‌توانند این سایه‌ها را به کمک منبع نور ایجاد کنند.‌

هر چقدر طراحی این شکل‌دهنده‌ها دقیق‌تر و اصولی‌تر باشد، سایه‌هایی که ایجاد می‌شوند نیز زیبایی بیشتری خواهند داشت. شما می‌توانید در خلق یک اثر هنری به کمک سایه‌ها و شکل دهنده نور ترکیب‌بندی‌هایی پویاتر و هنرمندانه‌تر را ایجاد کنید و تمامی این‌ها به نوع نگاه شما بستگی دارد.

انواع سایه ساز و گوبو در عکاسی

شکل‌دهنده‌های نور به‌طور کلی در انواع مختلفی تولید می‌شوند و حتی می‌توان انواع چترهای عکاسی، رفلکتورها، سافت‌باکس‌ها، اسنوت‌ها، بیوتی دیش‌ها، شیدرها و… را جز این ابزار کاربردی دانست. اما شما زمانی که قصد دارید به‌عنوان عکاس یا طراح صحنه سایه‌ها مختلفی را ایجاد کنید، باید از وسیله‌ای به نام گوبو کمک بگیرید.

گوبوها نوعی اسلاید هستند که مقاومت فوق‌العاده‌ای در برابر نور و حرارت دارند و زمانی که در مقابل منبع نور قرار بگیرند، اجازه عبور نور را نمی‌دهند و با توجه به طراحی که دارند، سایه‌ای از اشکال مختلف را روی صفحه، زمین، پرده و یا هر چیز دیگری ایجاد می‌کنند. GOBO مخفف عبارت GO BEFORE OPTICS است و در میان تجهیزات هنری به هر چیزی که بتواند الگوی خاصی از نور و سایه را ایجاد کند، گوبو گفته می‌شود.

بیشتر بخوانید: تجهیزات نور در عکاسی؛ از سیر تا پیاز فلاش و پروژکتور و سافت باکس!

انواع نورهای مورد نیاز برای سایه ساز ها

برای استفاده از انواع شکل دهنده نور و ایجاد سایه، شما نیاز به منابع نوری مختلفی دارید و با توجه به شرایط لوکیشن عکاسی می‌توانید از هر نوع منبع نوری که در دسترس داشتید استفاده کنید. شما برای استفاده از شکل‌دهنده‌ها به‌طور کلی می‌توانید از دو نوع نور سخت و نرم استفاده کنید و تنها لازم است بدانید که هم کیفیت نور و هم جهت تابش آن در نحوه شکل‌گیری سایه و ابعاد آن تاثیر می‌گذارند. 

نور سخت که همان نور مصنوعی است سایه‌های تیزتر و شدیدتری را ایجاد می‌کند و به همین ترتیب شما می‌توانید کنتراست بیشتری را در تصاویرتان ایجاد کنید. علاوه بر این استفاده از نور سخت به شما امکان برجسته‌تر کردن بافت‌ها و نشان دادن دقیق‌تر جزئیات را نیز می‌دهد. کافی است یک منبع نور مصنوعی را پشت شکل دهنده نور یا سایه ساز بگذارید تا نتیجه فوق‌العاده‌اش را مشاهده کنید. اگر قصد دارید به کمک منابع نور مصنوعی و شکل‌دهنده‌های نور سایه ایجاد کنید، توصیه می‌کنیم از ترجیحا یک منبع نور مشخص استفاده کنید تا سایه‌های ایجادشده واضح‌تر و کامل‌تر باشند.

بیشتر بخوانید: اهمیت نور در عکاسی؛ آشنایی با انواع تاثیر نورپردازی در عکاسی

در برابر نور سخت، نور نرم وجود دارد که همان نور طبیعی یا نور خورشید است. اگر شرایط عکاسی با استفاده از نور طبیعی را دارید، می‌توانید سایه‌هایی با لبه‌های کاملا نرم ایجاد کنید. به‌طور کلی هم منابع نور نقطه‌ای که نسبت به هر سوژه‌ای ابعاد و روشنایی بیشتری دارند، عموما سایه‌های متراکمی تولید می‌کنند و این گزاره در مورد نور خورشید صدق می‌کند. شدت تابش نور خورشید با نوری که از منابع نور مصنوعی ساطع می‌شود، متفاوت است. به همین علت بهتر است در صورت نیاز از تعدیل کننده‌های نور برای کنترل میزان و شدت نور استفاده کنید.

نکته مهم دیگر، زاویه‌ای است که برای تاباندن نور به گوبوها انتخاب می‌کنید. اگر از روبه‌روی سوژه به آن نور بتابانید، سایه درست در پشت سوژه تشکیل می‌شود و در برخی از موارد اصلا قابل رویت نخواهد بود. بنابراین باید زاویه منبع نور خود را طوری تنظیم کنید که بهترین حالت سایه نمایان شود.

فراموش نکنید که اگر فاصله منبع نور از سوژه را افزایش دهید، شدت نور کاهش پیدا می‌کند و این در سایه‌‌هایی که پشت شکل‌دهنده ایجاد می‌شود، تاثیر می‌گذارد. در حقیقت با دور شدن منبع نور از شکل دهنده نور (سایه ساز) یا کاهش شدت تابش آن، سایه‌ها نرم‌تر و کم‌رنگ‌تر خواهند شد.

ایده‌های استفاده از شکل دهنده‌های نور یا سایه ساز

شکل دهنده نور، سایه ساز یا گوبو را می‌توان به شکل‌های مختلفی در عکاسی استفاده کرد. خوشبختانه این ابزار کاربردهای مختلفی دارند و می‌توانند در انواع حوزه‌های عکاسی به کار بیایند. برای مثال شما می‌توانید از شکل‌دهنده‌ها در عکاسی پرتره و آتلیه‌ای استفاده کنید و به تناسب چهره سوژه‌تان، سایه‌های جذابی را بر روی صورت او بیندازید و تصاویری خلاقانه‌، هنرمندانه و بی‌نظیر را ثبت کنید.

در عکاسی پرتره سایه‌ها نقش عظیمی ایفا می‌کنند و هم می‌توانند نقاط قوت چهره سوژه‌تان را نمایان‌تر کنند و هم می‌توانند با پوشاندن نقص‌ها او را زیباتر از همیشه نشان دهند. همچنین زمانی که قصد عکاسی از محصولات به هدف تبلیغات گسترده و توسعه کسب و کارتان را دارید، این گوبوها می‌تواند ابزار خوبی برای جذاب‌تر شدن کارتان باشد. عکاسی از غذا (راهنمای کامل در عکاسی غذا با دوربین)، عکاسی از گیاهان، عکاسی مد و فشن و… نیز مجل اجرای ایده‌های خلاقانه شما جهت استفاده از گوبوها خواهند بود.

بیشتر بخوانید: آموزش عکاسی لانگ اکسپوژر و نکته‌های طلایی نوردهی طولانی

چرا استفاده از گوبوها مهم است؟

گوبوها با ایجاد سایه‌ روی سوژه‌تان می‌توانند شکل بصری تصاویر شما را متحول کنند. سایه‌ها از لحاظ هنری ارزش بسیاری دارند و استفاده از گوبوها این ارزش‌ها را به آثار هنری شما می‌دهد. سایه‌ها هم خودشان می‌توانند سوژه اصلی عکاسی‌تان باشند و هم می‌توانند به‌عنوان یک عنصر مستقل بخشی از توجه مخاطب را به خود جلب کنند.

فراموش نکنید که استفاده درست و به‌جا از سایه‌ها هم بر جذابیت تصویر اثر می‌گذارد و هم تاثیر سوژه را بر روی مخاطب دوچندان می‌کند. همچنین سایه‌ها برای نشان دادن بیشتر جزئیات موفق‌تر از هر عنصر دیگری عمل می‌کنند. در حقیقت زمانی ک شما می‌خواهید جزئیات و بافت یک سوژه را به نمایش بگذارید، هیچ وسیله‌ای به اندازه گوبو به کمک شما نخواهد آمد.

• ایجاد جلوه‌های بصری منحصر به‌فرد
• افزایش حس عمق و بُعد در تصویر
• برجسته‌سازی سوژه یا مخفی کردن بخشی از آن
• افزایش جذابیت ترکیب‌بندی عکس
• تقویت بار احساسی تصویر از طریق نورپردازی

می‌توانید احساسات مختلف را در مخاطب خود برانگیخته‌ کنید. سایه‌ها انرژی خاصی دارند و می‌توانند احساساتی نظیر خشم، سیاهی، هیجان و حتی شادی را منتقل کنند، به شرط این که از آن‌ها در جای درست استفاده شود. علاوه بر این به کمک گوبوها می‌توانید عمق میدان تصاویرتان را افزایش دهید. حتما می‌دانید در ترکیب‌بندی عناصر سوژه، عمق میدان چه نقش مهمی دارد و چقدر می‌تواند تصاویر شما را جذاب‌تر و تماشایی‌تر کند. شما به کمک گوبوها می‌توانید بر نقاطی از سوژه سایه بیندازید که بر ابعاد و بدنه آن مستقیما تاثیر بگذارد و نظر مخاطب را بیشتر از سایر عناصر سوژه به آن جلب کنید.

دلایلی که به گوبو نیاز خواهید داشت

• برای هدایت و کنترل دقیق نور: اگر هدف شما هدایت نور به نقطه‌ای خاص از تصویر، مانند چهره، چشم‌ها یا یک بخش از پس‌زمینه است، گوبو انتخابی ایده‌آل است. گوبوها به شما امکان می‌دهند نور را به‌صورت جهت‌دار تنظیم کرده و از پراکندگی بی‌مورد آن جلوگیری کنید. این تکنیک در عکاسی پرتره بسیار پرکاربرد است و به ایجاد بُعد و تمرکز بیشتر کمک می‌کند.
• برای ایجاد فضای احساسی یا روایی در تصویر : نور و سایه نقش مهمی در انتقال احساس دارند. استفاده از گوبو برای ایجاد سایه‌هایی مانند طرح نرده، پنجره، شاخ‌وبرگ یا فیلترهای طبیعی، می‌تواند حال‌وهوای تصویر را به‌طور چشمگیری تغییر دهد. این تکنیک به‌ویژه در پروژه‌هایی با مضمون نوستالژیک، دراماتیک یا عاشقانه کاربرد دارد.
• در عکاسی پرتره و استودیویی: در شرایط کنترل‌شده‌ی استودیویی، گوبوها ابزاری کارآمد برای افزودن جذابیت بصری به تصاویر پرتره هستند. ایجاد سایه‌های دقیق بر روی چهره، بافت صورت یا بدن سوژه، می‌تواند عکس را از حالت ساده به سطحی هنری و حرفه‌ای‌تر ارتقاء دهد.
• در عکاسی تبلیغاتی و محصول: در حوزه عکاسی تبلیغاتی، استفاده از گوبو می‌تواند باعث جلب توجه بیشتر به محصول شود. نورپردازی با الگوهای خاص نه‌تنها باعث زیبایی بیشتر تصویر می‌شود، بلکه هویت بصری برند را نیز تقویت می‌کند. برای مثال، تابش نوری با الگوی خاص روی بسته‌بندی یک محصول می‌تواند آن را از سایر نمونه‌ها متمایز کند.
• برای طراحی پس‌زمینه‌های خلاقانه: اگر به دنبال ایجاد یک پس‌زمینه‌ی خاص و متفاوت بدون استفاده از دکور فیزیکی هستید، گوبو راه‌حل مناسبی است. با استفاده از گوبوهایی با طرح‌های هندسی، انتزاعی یا طبیعی، می‌توان پس‌زمینه‌ای جذاب و چشم‌نواز ایجاد کرد که به ترکیب‌بندی تصویر کمک قابل توجهی می‌کند.
• در پروژه‌های سینمایی، تئاتر و موزیک ویدیو: در صنایع خلاق مانند فیلم‌سازی و موزیک ویدیو، گوبوها برای ایجاد افکت‌های نوری نمایشی مورد استفاده قرار می‌گیرند. ایجاد نور لکه‌ای، نور پرده، یا سایه‌هایی مشابه نور پنجره در یک صحنه تاریک، به شدت می‌تواند فضای دراماتیک یا احساسی اثر را افزایش دهد.
• برای خلق فضای بزرگ در استودیوهای کوچک: در بسیاری از مواقع، دسترسی به لوکیشن‌های بزرگ یا طبیعی وجود ندارد. در این شرایط، گوبو می‌تواند با ایجاد الگوهای نوری هوشمندانه، حس حضور در یک فضای واقعی را بازسازی کند. به‌عنوان نمونه، تابش نوری که از لابه‌لای برگ‌ها عبور می‌کند یا نوری که از پنجره‌ای خیالی وارد می‌شود، می‌تواند به‌راحتی در یک محیط محدود استودیویی شبیه‌سازی شود.

سخن پایانی

ابزار و تجهیزات جانبی عکاسی هر یک نقش خاصی در پروژه‌های عکاسی ایفا می‌کنند و می‌توانند تاثیر عمیقی روی کارهای شما بگذارند. گوبوها یکی از مهم‌ترین تجهیزاتی هستند که شاید اگر نباشند بتوانید کار خود را ادامه دهید، اما با استفاده از آن‌ها می‌توانید تصاویری خلاقانه‌تر و هنرمندانه‌تر ثبت کنید. توصیه می‌کنیم حتما اگر کار عکاسی هنری و تبلیغاتی انجام می‌دهید، این ابزار مهم را در میان تجهیزاتتان داشته باشید.

منابع: + + +

سوالات متداول