تصاویری که مشاهده می‌کنیم در واقع بازتاب نور از آن شیء، به چشم ما یا سنسور دوربین است. از این جهت نور در عکاسی مهم‌ترین فاکتور است، نور خوب می‌تواند عکس شما را فوق العاده کند یا بالعکس. سه عامل نوری در دنیای عکاسی وجود دارد که، اصطلاحا به آن‌ها مثلث نوردهی می‌گویند. در این مقاله سعی می‌کنیم مثلث نوردهی را به همراه مثال کاربردی برای‌تان شرح دهیم. در انتهای مقاله مثالی برای بخاطر سپردن نسبت اعضای این مثلث آورده‌ایم.

نور در عکاسی چیست؟

نوردهی در عکاسی به ساده‌ترین زبان یعنی، قرار گرفتن سنسور دوربین در معرض نور و ضبط آن‌، به تمام این فرآیند نوردهی می‌گویند. تصویری که می‌بینیم در واقع نتیجه همین فرآیند است. در این بخش به سه نوع وضعیت نوری در هر عکس اشاره خواهیم کرد:

عکس Underexposure ( نورکم)

عکس های Underexposure را می‌توانیم عکس های خیلی تاریک نام‌گذاری کنیم، چرا که اکثر اطلاعات آن، به علت تاریکی بیش از حد نامشخص است. به تصویر زیر دقت کنید، در این تصویر کاملا تاریکی و کم نوری مشخص است و فقط روشن‌ترین بخش تصویر ( شیشه‌ها) مشخص است.

عکس Overexposure  (نور زیاد)

همه عناصر در تصاویر Overexposure بیش از حد روشن هستند، همین علت باعث شده این تصاویر نیز ناواضح باشند، چرا که از شدت روشنایی چیزی مشخص نیست. به تصویر زیر دقت کنید، همانطور که می‌بینید هیچ جزئیاتی در تصویر مشخص نیست غیر از تاریک‌ترین نقاط.

عکس Correct Exposure (نور مناسب)

عکس‌های Correct Exposure واضح‌ترین جزئیات را دارند، به اندازه کافی تاریکی و روشنایی در تصویر وجود دارد. این تصاویر نزدیک‌ترین حالت به زندگی طبیعی را دارند. به تصویر زیر دقت کنید، بخش‌های روشن و تاریک تصویر کاملا شفاف هستند و جزئیات به خوبی نمایش داده شده‌اند.

همانطور که مشاهده کردید تفاوت زیادی بین این سه حالت نور در تصاویر است، نوع Correct Exposure بیش‌ترین ثبت جزئیات را دارد و نزدیک‌ترین حالت به چشم انسان است. عکسی که ثبت می‌کنیم اصلا نباید تحریف شود (مگر اینکه بخواهیم عامدانه این کار را انجام دهیم)، پس ثبت کردن درست سایه‌ها و روشنی‌ها را باید یادبگیریم تا عکسی مناسب ثبت کنیم.

مثلث نوردهی چیست؟

دیافراگم، سرعت شاتر، و ایزو سه ضلع مثلث نوردهی را تشکیل می‌دهند. اگر می‌دانید چطور می‌توان این سه عنصر را ترکیب و به تعادل رساند، شما از لحاظ سواد عکاسی در سطح بالایی قرار دارید. اجازه دهید تا تک تک این عناصر را برای‌تان شرح دهیم تا کامل با مفهوم مثلث نوردهی و تاثیر هر یک از این عناصر بر تصویر آشنا شوید.

ایزو (ISO)

میزان حساسیت سنسور دوربین به نور را ایزو می‌گویند. هر قدر که ایزو شما پایین‌تر باشد، حساسیت به جذب نور کمتر می‌شود (تصویر تاریک‌تر است) و همین‌طور ایزو هرچقدر که بالا رود حساسیت سنسور به جذب نور افزایش پیدا می‌کند (تصویر روشن‌تر می‌شود). کمترین سطح ایزو 50، 100، 200 است. به‌عنوان یک عکاس باید تنظیمات مناسب ایزو را در شرایط مختلف کامل بشناسید.

اگر تصویر شارپ‌تری را بخواهید باید ایزو را کاهش دهید، ایزو پایین یعنی عکس بدون نویز است و در شرایط ایده‌آل قرار دارد و هرقدر که ایزو بالاتر رود، تصویر نویزی می‌شود، در قبال اینکه نور تصویر درست شود باید کیفیت و شارپ بودن تصویر را فدا کرد؛ این فرآیند به این صورت است که سنسور تصمیم می‌گیرد بعضی پیکسل‌ها را روشن‌تر کند و بعضی دیگر را خیر، به همین علت تصویر نویزی می‌شود.

ایزو 200 نسبت به ایزو 100 یعنی دوبرابر حساسیت سنسور دوربین نسبت به نور، هرقدر که ایزو بالاتر رود این حساسیت بیشتر شده و تصویر شما نویز بیشتری خواهد داشت.

مثال: اگر شما بخواهید از آسمان در نزدیکی غروب عکاسی کنید حتما هوا تاریک است و نور کمی را سنسور جذب می‌کند؛ از طرفی هم نیاز دارید تا سرعت شاتر را بالا ببرید تا بتوانید عکس شارپ‌تری را ثبت کنید، پس مجبور هستید ایزو را تا 3200 افزایش دهید که 5 برابر حساس‌تر است (100-200-400-800-1600-3200).

بیشتر بخوانید: عکاسی چیست؟ همه چیز درباره هنر و حرفه عکاسی

مقادیر متداول ISO

دیافراگم

اگر ایزو میزان حساسیت سنسور به نور است، دیافراگم دهانه‌ای است که میزان نور ورودی به سنسور را کنترل می‌کند. اگه دهانه لنز را مشاهده کنید، تیغه‌هایی را خواهید دید که باز و بسته می‌شوند، با باز شدن این تیغه‌ها، نور ورودی بیشتر شده و همینطور با بسته شدن تیغه‌ها نور ورودی کمتر می‌شود.

بنابراین کنترل و تنظیم کردن دیافراگم باعث می‌شود که میزان نور ورودی به سنسور خود را کنترل کنید.

اعداد متداول در دیافراگم ( اول همه اعداد دیافراگم F-stop است)

نکته: هرچه مقدار F-stop افزایش پیدا می‌کند، میزان باز بودن دریچه دیافراگم کاهش می‌یابد و هرچقدر که این عدد کوچک‌تر شود میزان باز بودن دریچه دیافراگم افزایش پیدا می‌کند. پس اگر میخواهید عمق میدان زیادی داشته باشید باید عدد دیافراگم را کم کنید و همینطور اگر بخواهید عمق میدان کمی داشته باشید باید عدد دیافراگم را زیاد کنید.

سرعت شاتر

شاتر دوربین همان صدایی است که هنگام زدن دکمه شاتر می‌شنویم،  این صدا یعنی که عکس ما ثبت شده است. سرعت شاتر چیست؟ به زمان باز و بسته شدن دریچه سنسور (پرده شاتر) سرعت شاتر می‌گویند.

واحد اندازه گیری سرعت شاتر کسری در ثانیه است؛ برای مثال: اگر جایی دیدید که نوشته شده سرعت شاتر1/100 است یعنی اینکه سنسور دوربین شما فقط یک صدم ثانیه وقت دارد تا نور را دریافت کند، وقتی عدد سرعت شاتر کمتر می‌شود، سرعت ما افزایش می‌یابد مثلا سرعت شاتر 1/1000 نسبت به 1/100 سرعت بالاتری دارد.

بیشتر بخوانید: قانون نسبت طلایی در عکاسی

تعادل در مثلث نوردهی

تنظیم ایزو، دیافراگم و سرعت شاتر منجر به ایجاد ترکیبی می‌شود که بی‌نهایت ایده را می‌توانیم با آن‌ها ایجاد کنیم. هرکدام را که تغییر دهیم، نتیجه عکس ما متفاوت خواهد بود. اگر دریچه دیافراگم را بازتر کنید تا نور بیشتری را سنسور ثبت کند باید سرعت شاتر و ایزو را هم تنظیم کنید، در غیر اینصورت ممکن است تصویر شما خیلی تار باشد یا خیلی روشن شود. مهم‌ترین نکته تعادل در بین این سه عنصر است.

 به واحد اندازه گیری تعیین کمیت مقدار نور در عکاسی،  EV نیز می‌گویند که مخفف Exposure Value است. در زیر تصویری را مشاهده می‌کنید که نسبت استاندارد هر یک از عناصر مثلث نوردهی را نسبت به یکدیگر نشان می‌دهد:

سعی کنید ترکیبات مختلفی را برای این مثلث امتحان کنید تا کاملا به تنظیمات هر یک مسلط شوید. زمانی‌که قصد دارید عکسی با نور خوب ثبت کنید بدانید که تنظیمات شما برای هرکدام از این سه عنصر به تنهایی مهم نیستند، بلکه هماهنگی (تعادل) بین آن‌ها بسیار حائز اهمیت است.

بیشتر بخوانید: عکاسی فلت لی FLAT (تخت) چیست؟

مثال سطل اب و باران

با یک مثال قصد داریم تا شما را با مفهوم و رابطه اعضای مثلث نوردهی آشنا کنیم. هوا بارانی را تصور کنید که زیر باران ظرفی قرار دارد؛ در این شرایط ما سه عنصر ابر، باران و ظرف را داریم. هدف ما این است که آن ظرف را از آب باران پر کنیم.

تمام نکاتی که ذکر خواهیم کرد برای این است که عکس خوبی ثبت شود و در تصاویر زیر به 6 حالت مختلف این مثلث با مثالی متفاوت اشاره خواهیم کرد؛ برای درک بیشتر به جدول زیر توجه کنید:

حالت اول (ایزو ثابت)

در این حالت ظرف‌های (ایزو) ما یکسان هستند، اگر حجم بارش (دیافراگم) را کم کنیم باید میزان زمان بارش (زمان نوردهی) را افزایش دهیم (تا نور بیشتری بگیریم) همانند شکل سمت چپ، اگر حجم بارش را زیاد کنیم (دیافراگم را بازتر کنیم) باید میزان زمان بارش (زمان نوردهی) را کاهش دهیم مانند شکل سمت راست، تنها در این صورت است که می‌توان هردو ظرف را به‌طور مساوی و در یک زمان پر کرد.

حالت دوم (دیافراگم ثابت)

در این حالت حجم باران یکسان (دریچه دیافراگم ثابت است) اما دو نوع ظرف (ایزو) متفاوت داریم و میزان زمان بارش (نوردهی) هم متفاوت است، در حالت سمت راست زمان بارش (نوردهی) زیاد است چراکه ظرف جذب باران کمتری دارد (ایزو پایین است). در حالت سمت چپ زمان بارش (نوردهی) کم است ولی چون ظرف بزرگی داریم (ایزو بالا) نیازی به زمان بارش (نوردهی) طولانی نداریم.

حالت سوم (زمان نوردهی ثابت)

در این حالت میزان زمان بارش (نوردهی) یکسان است اما حجم بارش (دیافراگم) و ظرف‌ها (ایزو) متغیر هستند. در این حالت مانند تصویر سمت راست اگر حجم باران (دهانه دیافراگم) زیاد باشد و زمان بارش (نوردهی) هم ثابت باشد، باید ظرف (ایزو) را کوچک کنیم؛ در تصویر سمت چپ معکوس همین اتفاق است، حجم باران (دهانه دیافراگم) کم است و زمان بارش (نوردهی) ثابت اما در این حالت باید ظرف (ایزو) خود را بزرگ‌تر کنیم.

شما می‌توانید بوسیله سایه ساز، نور را مدیریت کرده و سایه های زیبایی ایجاد کنید، برای اطلاعات بیشتر بر شکل دهنده نور چیست؟ کلیک کنید.

جمع بندی

ممنون که تا انتهای مقاله همراه ما بودید، تلاش کردیم تا نکات تخصصی را با ادبیاتی ساده خدمت شما بیان کنیم. بحث مثلث نوردهی همانطور که متوجه شدید یکی از مهم‌ترین یا شاید مهم‌ترین بحث دنیای عکاسی است، در هرحال کسی که بخواهد در دنیای گسترده عکاسی غوطه‌ور شود باید در تنظیم کردن این عناصر به تبحر برسد.

هرسوالی داشتید می‌توانید در صفحات مجازی بابافت یا در انتهای مقاله بپرسید تا کارشناسان ما در اسرع وقت جوابگوی شما باشند.

منابع: ++