عکاسی تنها قرار دادن دوربین در محل درست و فشردن دکمه شاتر نیست. عکس یک اثر هنری است که حتی اگر برای اهداف تجاری و تبلیغاتی هم استفاده شود، باید پیوند خود را با مخاطب برقرار کند و این پیوند تنها با استفاده از اصول پایه و کمی خلاقیت حفظ می‌شود. قواعد ترکیب بندی از آن دسته اصولی هستند که با خلاقیت، نگاه هنرمندانه و هوش همراه می‌شوند و این یعنی می‌توانند یاری‌گر شما در این مسیر باشند.

خصوصا اگر پروژه‌تان عکاسی از غذا باشد که باید مستقیما احساسات مخاطب را هدف قرار دهید. بر همین اساس قصد داریم در ادامه این مطلب قواعد ترکیب‌ بندی در عکاسی غذا را بررسی کنیم و راهکارهای کاربردی برای هر چه بهتر شدن تصاویرتان را به شما پیشنهاد دهیم. با ما همراه باشید.

ترکیب بندی در عکاسی چیست

ترکیب بندی یا Composition یکی از اصلی‌ترین تکنیک‌های هنری است که کاربرد آن تنها به عکاسی محدود نمی‌شود. می‌توان ترکیب بندی را تنظیم عناصر بصری و نحوه قرارگیری آن‌ها در یک اثر هنری به شکلی که جلوه‌ای زیبا و متعادل داشته باشند تعریف کرد.‌ این نظم و تعادل در طبیعت هم وجود دارد و انسان‌ها از الگوهای موجود در طبیعت برای ایجاد قوانین بصری در هنرهای تصویری استفاده کرده‌اند.

می‌توان گفت زمانی که شما از قواعد ترکیب بندی برای جذاب‌تر کردن صحنه عکاسی‌تان استفاده می‌کنید، در حقیقت الگوهای طبیعی را وارد کارتان کرده‌اید و بشر که به اصل خود بازمی‌گردد، از دیدن این الگوها به شکل غریزی لذت می‌برد و شما به‌عنوان عکاس به هدف خود می‌رسید. اگر می‌خواهید به عنوان عکاسی حرفه‌ای در این حوزه شناخته شوید، حتما آموزش عکاسی غذا را بررسی کنید.

شما زمانی که در حال ترکیب بندی صحنه و پیدا کردن محل قرارگیری سوژه و دیگر عناصر کادر تصویرتان هستید، در واقع می‌خواهید تعیین کنید که هر یک از اجزای تصویر شما باید در کدام نقطه قرار بگیرند تا اثرگذاری کافی روی مخاطب داشته باشند.

استفاده از این تکنیک‌ها و نحوه کادربندی درست در عکاسی اهمیت زیادی دارد. به حدی که شما هر چقدر هم که در اصول و فنون اولیه عکاسی ماهر باشید اما نتوانید قواعد ترکیب بندی را در جای درست آن استفاده کنید، کیفیت کارتان کاهش پیدا می‌کند. در تکنیک در عکاسی غذا می‌توانید بسیاری از ترفند ها و تکنیک های کاربردی را بیاموزید.

در وهله اول شما باید بدانید ترکیب‌ بندی در عکاسی همچون قواعد دیگری مثل فوکوس، تنظیم نوردهی (نورپردازی در عکاسی غذا)، تعیین فاصله و… مکانیکی نیست و این فرایند باید با ذوق و هنر شما همراه شود تا بهترین نتیجه ممکن را داشته باشد. در واقع با این که روش‌های مختلفی برای ترکیب‌ بندی وجود دارد، اما تا زمانی که شما دید هنرمندانه نداشته باشید و ندانید در کجا باید از چه روشی استفاده کنید، این تکنیک‌ها برایتان بی‌فایده خواهد بود و البته بخش مهمی از عکاسی را از دست خواهید داد.

می‌توان گفت نحوه به کارگیری فنون مختلف ترکیب‌ بندی به سلیقه شما و البته سلیقه مخاطبتان بستگی دارد و شما باید به هر دو این‌ها به یک اندازه توجه کنید تا کارتان درست پیش برود. به‌طور کلی یادگیری فنون و نکات پایه ترکیب‌ بندی در عکاسی به شما کمک خواهد کرد دید زیبایی‌شناسانه‌ای به اطرافتان داشته باشید و یاد بگیرید دوربین تنها ابزار ثبت یک سوژه نیست و قرار است راه ارتباطی شما با مخاطبتان باشد.

ترکیب‌ بندی در عکاسی غذا با استفاده از قانون یک سوم

یکی از تکنیک‌های بسیار پرکاربرد ترکیب‌ بندی که می‌توانید برای عکاسی از صنایع غذایی هم از آن استفاده کنید، قانون یک سوم است. استفاده از این قانون باعث می‌شود سوژه درست در نقطه‌ای قرار بگیرد که در همان نگاه اول صد درصد توجه مخاطبان را به خود جلب کند. اما چطور می‌توان از این قانون استفاده کرد؟ برای استفاده از قانون یک سوم و ترکیب‌ بندی عناصر کادرتان به کمک این قانون شما باید ابتدا کادر عکس خود را به کمک دو خط عمومی و دو خط افقی که در نقاطی مشخص یک‌دیگر را قطع می‌کنند و ۹ بلوک کاملا همسان می‌سازند، تقسیم کنید.

طی این تقسیم بندی شما ۹ بلوک با نسبت‌های مساوی دارید که قرار است کار شما را برای انتخاب محل جای‌گیری سوژه راحت‌تر کنند. به کادری که به کمک خطوط تقسیم‌بندی کرده‌اید نگاه کنید. هم از محور افقی و هم از محور عمودی کادر شما به سه قسمت تقسیم شده است که از هر طرف اگر قسمتی را جدا کنید، در حقیقت یک سوم از کادر را جدا کرده‌اید. این نقاط همان نقاط طلایی کادر تصویر شما هستند که سوژه اصلی‌تان باید در آن قرار بگیرد. شاید تصور کنید در ابتدای راه رسم این خطوط به شکل فرضی برایتان سخت باشد و یقینا این چنین است.

اما نگران نباشید! شما می‌توانید در منوی تنظیمات گوشی تلفن همراه یا دوربین خورد گرید را فعال کنید و این خطوط را به شکل ثابت روی کادرتان بیندازید. فقط کافی است مدتی به کمک این گرید عکاسی کنید تا کاملا چشمتان به محل قرارگیری خطوط عادت کند. در عکاسی غذا با موبایل می‌توانید موارد این‌چنینی را آموزش ببینید. پس از مدتی می‌توانید گرید را حذف کنید به شکل فرضی خطوط را رسم کنید. مطمئن باشید که اشتباه نخواهید کرد.

بیشتر بخوانید: عکاسی غذا؛ آموزش صفر تا صد

تقارن را رعایت کنید

یکی از اصلی‌ترین تکنیک‌ها در ترکیب‌ بندی خصوصا ترکیب‌ بندی در عکاسی غذا رعایت اصل تقارن است. بشر ذاتا به نظم و تقارن جذب می‌شود و استفاده از این تکنیک می‌تواند تصاویرتان را در نگاه بسیاری از افراد جذاب و تماشایی کند. در حالت نظم و تعادل احساس آرامش منتقل می‌شود و این با سوژه غذا که هم هیجان را انتقال می‌دهد و هم حس آرامش را به فرد منتقل می‌کند می‌تواند هارمونی جالبی داشته باشد. به‌طور کلی هم اکثر سوژه‌ها پتانسیل استفاده از قاعده تقارن را برای صحنه‌آرایی دارند و می‌توان با عناصر مختلف این شیوه از ترکیب‌ بندی را اعمال کرد.

خصوصا که ساختار متقارن در طبیعت و حتی در ساخته‌های دست انسان مانند معماری بناها بسیار زیاد است و چشم انسان به دیدن آن عادت دارد. استفاده از این تکنیک در عکاسی از غذا مشکل نیست. کافی است سوژه اصلی‌تان را در مرکز کادر قرار دهید و از اکسسوری‌های مختلف برای تکمیل عناصر صحنه و ایجاد تقارن استفاده کنید. در این شیوه از ترکیب‌ بندی اکسسوری‌ها اهمیت زیادی پیدا می‌کنند و باید انتخاب درست و معقولی داشته باشید.

نسبت طلایی می‌تواند انتخاب مناسب برای ترکیب‌ بندی در عکاسی غذا باشد

یکی دیگر از تکنیک‌های جذاب و کاربردی برای ترکیب‌ بندی، استفاده از نسبت طلایی است که به شما کمک می‌کند دو نوع چیدمان متفاوت داشته باشید و اتفاقا هر دو نوع چیدمان جذاب و اثرگذار باشد. اما نسبت طلایی چیست؟ نسبت طلایی یا به شکل درست‌تر «قاعده نسبت طلایی» یکی از اصلی‌ترین و کاربردی‌ترین مباحث علم ریاضی است که در معماری، نقاشی، عکاسی، فیلمبرداری و… از آن استفاده می‌شود.

نسبت طلایی همان عدد ۱.۶۱۸ است که الگوهای مختلفی از قبیل گرید طلایی و مارپیچ فیبوناچی را می‌سازد. هر کدام از این الگوها یک شمایل تازه برای ترکیب‌ بندی هستند و می‌توانید با استفاده از آن‌ها سوژه‌هایتان را به شکل جذاب‌تری ثبت کنید، به‌طوری که در همان لحظه اول نگاه مخاطب به سمت سوژه که همان غذا است کشیده شود. در ادامه هر یک از این الگوها را به‌طور جداگانه برایتان توضیح خواهیم داد.

ترکیب‌ بندی در عکاسی غذا به کمک گرید طلایی

در بخش‌های قبلی با ترفند استفاده از قانون یک سوم آشنا شدید. همان‌طور که گفتیم در قانون یک سوم شما باید گریدی را طراحی کنید که ۹ بلوک مساوی به شما تحویل دهد. گرید طلایی هم در کلیت موضوع بسیار شبیه به گرید یک سوم است و تنها یک تفاوت کوچک‌ این دو را از یکدیگر متمایز می‌کند. در ترسیم گرید طلایی شما باید از عدد ۱.۶۱۸ استفاده کنید که کمی فرم و سایز بلوک‌ها را تغییر می‌دهد. در حقیقت بعد از رسم این گرید شما ۹ بلوک با تناسب ۱:۱:۱ نخواهید داشت و ۹ بلوک با نسبت ۱:۰۶۱۸:۱ در مقابلتان قرار خواهد گرفت.

این یعنی دو خط گرید به یکدیگر نزدیک می‌شوند و بلوک مرکزی از دیگر بلوک‌ها کوچک‌تر می‌شود. به شکل ناخودآگاه از آن‌ جایی که بلوک‌ها همسان نیستند، چشم انسان بلوک‌های متفاوت را پیدا می‌کند و اگر سوژه را در این نقاط قرار دهید، پر حقیقت نقطه طلایی کادر عکاسی خود را انتخاب کرده‌اید. دیگر نقاط کادر محل قرارگیری اکسسوری‌های صحنه شما خواهد بود. حتی می‌توانید از ترکیب دیگر قوانین با این تکنیک بهره بگیرید و کار خود را ارتقا ببخشید. خصوصا که سوژه در این تکنیک ترکیب‌ بندی درست در مرکز کادر قرار می‌گیرد و این یعنی قانون تقارن عناصر هم در کار شما مورد استفاده خواهند بود. کافی است کمی از هوش و خلاقیت خود کمک بگیرید و نگاه هنرمندانه به ابزار کارتان داشته باشید.

بیشتر بخوانید: ایده عکاسی از غذا؛ ۲۵ چاشنی برای خوشمزه‌تر شدن عکس!

ترکیب‌ بندی در عکاسی غذا با استفاده از مارپیچ فیبوناچی

الگوی دیگری که به کمک نسبت طلایی حاصل می‌شود، الگوی مارپیچ فیبوناچی یا مارپیچ طلایی است. در این ترفند (ترفندهای بیشتر در ترفند عکاسی غذا) شما قرار است از یک منحنی جذاب و که با فکر و بر اساس اصول طراحی شده است کمک بگیرید تا عناصر صحنه عکاسی‌تان را در نقاط درست قرار دهید. اما این مارپیچ چطور ترسیم می‌شود؟ برای ترسیم مارپیج فیبوناچی شما باید از یکی از گوشه‌های تصویر کشیدن مارپیچ را آغاز کنید و همین‌طور پیش بروید تا اولین و بزرگترین انحنا و پیچ مارپیچ شما درست در قسمت بالا یا پایین کادر ایجاد شود.

این بستگی به شما دارد که بخواهید کادر خود را در چه ابعادی ببندید. مهم‌ترین مرحله رسم این مارپیچ طلایی همین نقطه انحنای آن است. بدون هیچ حرکت اضافی رسم پیچ و تاپ‌های حلزونی‌شکل مارپیچتان را ادامه دهید تا به قسمت مرکزی کادر برسید و حرکتتان تمام شود. خطوط این منحنی به کمک نسبت ۱.۶۱۸ طوری رسم می‌شود نگاه مخاطب از گوشه کادر شروع شده و به نقطه مرکزی ختم شود.

اگر به این منحنی نگاه کنید، می‌توانید چند مربع کوچک را در مرکز آن ببینید. این نقاط کوچک همان نقاط طلایی کادر هستند که باید سوژه در آن قرار بگیرد. ادامه مسیر کاملا مشخص است! غذای اصلی را در این نقاط طلایی قرار دهید تا تمام توجه مخاطب به آن جلب شود.

سپس باید با تصمیمی منطقی و هنرمندانه دیگر اکسسوری‌های صحنه را در جای درست قرار دهید. توجه داشته باشید که هر چه اطراف سوژه اصلی خلوت‌تر باشد، توجه بیشتری به آن معطوف می‌شود. بنابراین سعی کنید زمانی که از تکنیک مارپیچ طلایی استفاده می‌کنید، کادرتان را مینیمال چیدمان کنید و تنها اکسسوری‌های مهم را در اطراف سوژه قرار دهید. اطراف منحنی بهترین محل قرارگیری دیگر عناصر به حساب می‌آیند و باید از آن‌ها برای پر کردن کادر تصویرتان استفاده کنید.

نقش خطوط را در ترکیب‌ بندی جدی بگیرید

یکی دیگر از مواردی که می‌تواند برای ترکیب‌ بندی در عکاسی غذا به کمک شما بیاید، استفاده از خطوط است. خطوط در میان عناصر طبیعت هم نقش مهمی دارند و اگر کمی به اطراف نگاه کنید، هزاران ساخته طبیعی و مصنوعی مملو از خطوط عمودی، افقی، زیگزاگ، موری و … را می‌بینید. بنابراین خطوط می‌توانند راوی قصه پشت عکس‌هایتان باشند و به‌عنوان یک عنصر اثرگذار، قواعد ترکیب‌ بندی را برایتان تغییر دهند.

خطوط مختلف می‌توانند همان‌قدر که ثبات را در عکس‌هایتان نشان می‌دهند، بیانگر پویایی و هیجانات هم باشند و این به شما بستگی دارد که برای عکاسی از غذاها چطور بتوانید از انواع مختلف خطوط کمک بگیرید. هر شکلی از خط از لحاظ روانشناسی حسی را به مخاطبتان منتقل می‌کند که شما می‌توانید با توجه به نوع غذایی که می‌خواهید از آن عکاسی کنید، به کمک شما بیاید. در ادامه مفاهیمی که خطوط در دل خود دارند را بیان می‌کنیم تا بتوانید نقش آن‌ها در ترکیب‌ بندی برای عکاسی از غذا را متوجه شوید.

بیشتر بخوانید: آموزش عکاسی از غذا در خانه

خط‌های افقی

خطوط افقی از دیدگاه‌ روانشناسی حس آرامش، تعادل و سکوت را منتقل می‌کنند و این یعنی زمانی که می‌خواهید صحنه‌تان را بر این اساس چیدمان کنید، به کارتان خواهد آمد. نتیجه ترکیب اکسسوری‌های آبی و سفید رنگ مانند سفره، دستمال سفره و بشقاب با خطوط افقی می‌تواند یک ترکیب‌ بندی جذاب را به همراه داشته باشد.


خط‌های عمودی

خطوط عمودی بیانگر قدرت و ثبات هستند و با کمی نگاه خلاقانه می‌توانند در ترکیب‌ بندی یک کادر جذاب برای عکاسی از غذاهایی مانند انواع کباب‌ها به کار بیایند.


خط‌های مورب

خطوط مورب نگاه‌ها را به سمت سوژه هدایت می‌کنند و حس نشاط و پویایی را به بیننده انتقال می‌دهند. بنابراین استفاده از خطوط مورب در ترکیب‌ بندی سوژه‌هایی مانند غذاهای فست‌فودی یک تصمیم کاربردی خواهد بود. 


خط‌های منحنی

خطوط منحنی آرایش صحنه عکاسی شما را جذاب‌تر می‌کنند و می‌توانند بیانگر حس آرامش باشند. غذاهای ایرانی و محلی عموما حس نوستالژیکی به بیننده منتقل می‌کنند و بر همین اساس زمانی که بخواهید از انواع آش‌های محلی عکاسی کنید، می‌توانید از خطوط منحنی برای ترکیب‌ بندی کمک بگیرید.

خط‌های زیگزاگ

خطوط زیگزاگ هیجان و انرژی را به بیننده منتقل می‌کنند و این یعنی می‌توانند در ترکیب‌ بندی صحنه برای عکاسی از غذاهای تند و تیز فرنگی مورد استفاده قرار بگیرند.

نکات ترکیب بندی در عکاسی غذا

می‌توانید بطور خلاصه نکات و تکنیک های ترکیب بندی در عکاسی غذا را در جدول زیر مشاهده کنید:

سخن پایانی

قواعد ترکیب‌ بندی در عکاسی اهمیت زیادی دارند اما اگر بدون توجه به اصول و نکات پایه استفاده شوند ممکن است نتیجه عکس بدهند. بنابراین زمانی که شما قصد عکاسی از هر نوع سوژه‌ای دارید، باید به تناسب موضوع، سوژه و مخاطب بهترین تکنیک را انتخاب کنید و البته بر روی قواعد اجرایی آن مسلط باشید. توصیه می‌کنیم حتما از نکات گفته‌شده نهایت استفاده را ببرید.

همچنین حتما می‌دانید پس از مرحله عکاسی، نوبت به مرحله مهم ادیت می‌رسد، در ادیت در عکاسی غذا بطور کامل این مرحله را به شما آموزش داده‌ایم.

سوالات متداول

منابع: + + +