دقت کرده‌اید به عکس‌هایی که شما از دوستان‌تان یا منظره ثبت می‌کنید؟ چه فرقی با عکس‌های یک عکاس دارد؟ احتمالا اولین چیزی که به ذهن‌تان می‌رسد این است که عکاس‌ها دوربین دارند و شما با تلفن همراه‌تان عکاسی می‌کنید، یا لنزی که آن عکاس دارد با لنز شما متفاوت است. این‌ها همه درست هستند و تاثیرگذارند! اما مهم‌ترین تفاوت عکسی که عکاس‌ها می‌گیرند با بقیه افراد تجهیزات آن‌ها نیست؛ یکی از مهم‌ترین عوامل که باعث می‌شود عکس شما با عکس یک عکاس حرفه‌ای متفاوت باشد، رعایت کردن نکردن قانون ترکیب بندی می‌باشد. در این مقاله قصد داریم به‌صورت ساده و کاربردی ترکیب بندی را به شما معرفی کنیم. بعد از خواندن این مقاله، عکس گرفتن به شیوه‌های گذشته برای‌تان سخت خواهد شد.

ترکیب بندی عکاسی چیست؟

ساده ترین تعریفی که می‌توانیم از ترکیب بندی داشته باشیم این است که: ترتیب عناصر بصری در تصویر یعنی ترکیب بندی. علم ترکیب بندی، به شما می‌آموزد که، چطور عناصر بصری را در یک قاب چینش کنید تا وزن بصری تصویر رعایت شود. رعایت شدن وزن بصری باعث خلق یک عکس فوق العاده می‌شود و بیننده از دیدن نتیجه کار لذت می‌برد.

با رعایت قوانین ترکیب بندی، هر سوژه‌ای می‌تواند‌ بهترین سوژه باشد؛ مانند: ساختمان‌ها، کمد لباس، اتومبیل‌ها، یک غذای ساده و هرچیز دیگری که فکر کنید. در ادامه قوانین معروف ترکیب بندی و بعضی از نکات لازم را شرح خواهیم داد.

قوانین ترکیب بندی در عکاسی

ترکیب بندی در یک عکس خوب، فراتر از تمرکز شما به سوژه اصلی عکس‌تان می‌باشد. یعنی عناصری زیادی غیر از سوژه اصلی در جذابیت عکس شما دخیل هستند. ترکیب بندی یک علم است و هر شخصی می‌تواند این علم را با مطالعه و تجربه کسب کند، در ادامه بخش کوچکی از دنیای قوانین پیچیده ترکیب بندی را برای شما گردآوری کرده‌ایم.

بیشتر بخوانید: مبانی عکاسی

قانون یک سوم طلایی

احتمالا قانون یک سوم یا نقطه طلایی یا نقاط طلایی را خیلی شنیده‌اید، یا مثلا در دوربین تلفن‌همراه یا دوربین شخصی خودتان، خطوطی را روی صفحه دیده‌اید که نمی‌دانید برای چه کاری هستند. ساده ترین تعریف از قانون یک سوم این است که: تقسیم مساوی بخش‌های یک تصویر برای ترکیب بندی بهتر. این کار بوسیله دو خط افقی و دو خط عمودی صورت می‌گیرید، که یک شبکه سه در سه ایجاد می‌کند.

برای ایجاد تعادل و جریان در تصویر، عناصر شما باید در جایی قرار گیرند که این خطوط همدیگر را قطع می‌کنند. یکی از عکاسان معروف می‌گوید که: شما می‌خواهید چشم مخاطب را به اطراف تصویر منتقل کنید، پس سعی کنید یک سه گانه برایش بسازید (یعنی از قانون یک سوم طلایی استفاده کنید).

برای استفاده از این قانون می‌توانید از خطوط گرید استفاده کنید؛ در تمامی تلفن‌ های همراه و دوربین‌ها این خطوط وجود دارند. بعد از این که به این قانون مسلط شدید می‌توانید این خطوط را غیر فعال نمایید.

قانون تعادل تصاویر

قانون تعادل مانند تقارن می‌باشد، اما با یکدیگر تفاوت‌هایی جزئی دارند. چشم مخاطبان، عکس را در کسری از ثانیه اسکن می‌کند و به دنبال یک نقطه در عکس شما است تا به آن نقطه اصطلاحا علاقه‌مند شود؛ و بخش جالب این است که تجربه و آزمایشات روانشناس‌ها نشان می‌دهد که، اکثر افراد به نقطه‌ای در تصویر علاقه‌مند هستند که با فضای منفی تعادل را برقرار کند.

نکته: اگر شما واقعا یک عکس پیچیده با عناصر زیاد دارید، می‌توانید با ایجاد خطوط موازی، تعادل را در تصویر برقرار کنید، این روش یکی از قدرتمندترین روش‌ها برای ایجاد تعادل در عکس‌های شلوغ می‌باشد؛ تا جای ممکن سعی کنید از شلوغی و بی نظمی بدون هدف بپرهیزید.

بیشتر بخوانید: عکاسی پانوراما چیست؟ نکات و تکنیک‌های عکاسی سراسرنما 🙂

• نقش رنگ در تعادل تصویر

تعادل فقط مربوط به پر کردن فضا در تصویر نمی‌باشد، رنگ‌ها هرکدام وزن مخصوصی دارند و می‌توانند یک سمت عکس را از لحاظ وزن بصری سنگین‌تر کنند، یا باعث ایجاد تعادل در آن عکس شوند. شما باید حواس‌تان باشد که، در تصویرتان از رنگ‌های ملایم استفاده می‌کنید یا تند.

اشباع کردن یک رنگ بدون هدف می‌تواند وزن تصویر شما را بهم بزند و توجه بیننده را به خود جلب می‌کند، و از طرفی چون بار منفی دارد و باعث سنگینی اضافی شده است مخاطب از تمام تصویر شما بدش می‌آید، به همین راحتی!

افزایش یا کاهش اشباع و درخشندگی رنگ‌ها ابزاری هستند که، شما می‌توانید با استفاده از آن‌ها وزن بصری تصویرتان را متعادل کنید.

عکس‌هایی که متعادل نباشند این پیام را القاء می‌کنند که من (عکاس) غیر حرفه‌ای (آماتور) هستم. ما بعضی اوقات، بنابر شهود و حس درونی، بعضی عناصر را در عکس‌ها دوست داریم؛ مانند: قرینه بودن اکسسوری‌ها در سمت چپ و راست تصویر. آگاهی درباره علم زیباشناسی در ذات انسان وجود دارد، که از طریق ضمیر ناخودآگاه هنگام عکاسی کردن بروز می‌کند.

اما وقتی شما قرار است عکاسی را به عنوان شغل انتخاب کنید و هزاران هزار عکس ثبت کنید، نمی‌توانید به شهود و ضمیر ناخودآگاه خودتان متکی باشید، باید ایجاد تعادل را به بهترین شکل بیاموزید، اما متاسفانه باید بگوییم که شناخت و ایجاد تعادل در تصویر فقط و فقط به تجربه و تمرین زیاد نیاز دارد و موضوعی نیست که قابلیت آموزش دادن داشته باشد.

مثلا شما چطور ذوق هنری را به فردی که اهل عکس خوب دیدن نیست می‌خواهید آموزش دهید؟ شما باید زیاد عکس بگیرید و زیاد عکس خوب ببینید تا این مهارت در درون شما افزایش پیدا کند.

بیشتر بخوانید: عکاسی فلت لی FLAT (تخت) چیست؟

قانون خطوط راهنما

عکاسی سه بُعد رو به دو بُعد تبدیل می‌کند. برای اینکه در عکسی که ثبت می‌کنید بُعد و فضا را حفظ کنید، باید از خطوط راهنما استفاده کنید. خطوط راهنما یا پیشرو یعنی چی؟ خطوط راهنما (پیشرو)، عناصری هستند که چشم بیننده را به سمت موضوع اصلی هدایت می‌کنند.

این عناصر می‌توانند هرچیزی باشند؛ مثل : جاده‌هایی در دوردست، شاخه‌های درخت که به سمت ماه کشیده شده‌اند، یا هرچیزی که چشم را به سمت دیگری هدایت کند.

این خطوط می‌توانند به سطوح در عکس شما عمق ، بُعد و شکل دهند.

قانون حرکت

حرکت کنید!!! اگر می‌خواهید با ترکیب بندی بازی کنید، راه بیوفتید. تغییر زاویه می‌تواند مرز بین عکس معمولی و عکس عالی باشد. تمام کاری که باید انجام دهید این است که، انتخاب کنید کدام عناصر را از عکس‌تان حذف یا اضافه کنید؛ و اگر شما در یک مکان ثابت بایستید نمی‌توانید این کار را انجام دهید. مدام جا به جا شوید تا بهترین قاب را پیدا کنید.

نکته: نزدیک شوید(به سوژه)، دور شوید، اطراف سوژه بچرخید، ارتفاع‌تان را کم و زیاد کنید، لنزتان را عوض کنید،… هرکاری که لازم است برای ثبت یک قاب خوب انجام دهید.

نکته: زمانی که ترکیب بندی می‌کنید، این را درنظر بگیرید که، این عکس قرار است کجا استفاده شود، آیا قرار است در یک گالری نصب شود یا برای جلد مجله یا یک پست اینستاگرامی، یا …، با توجه به محلی که قرار است عکس‌تان منتشر شود قاب خود را ببندید.

در ادیت ترکیب بندی را اصلاح کنید

ممکن است که ترکیب بندی در عکس شما سخت باشد یا حتی جایی در ترکیب بندی اشتباه کرده باشید و حواس‌تان نبوده؛ اصلا نگران نباشید، می‌توانید با برنامه‌ای که عکس‌تان را ادیت می‌کنید، ترکیب بندی عکس‌تان را اصلاح کنید، مثلا با کراپ کردن یا تغییر زاویه عکس.

دقت کنید که با برنامه‌های ادیت، فقط می‌توانید ترکیب بندی را اصلاح یا بهتر کنید!! ترکیب بندی را هنگام عکاسی، موکول نکنید به زمانی که می‌خواهید ادیت کنید! چرا که، قطعا نتیجه خوبی حاصل نمی‌شود.

اهمیت ترکیب بندی در عکاسی

چند بار عکسی را دیده‌اید که به نظر می‌رسید در مکانی شگفت‌انگیز با موضوعی باورنکردنی گرفته شده باشد، اما این تصویر جذاب نبوده؟ مشکل به احتمال زیاد ممکن است این باشد که قوانین ترکیب بندی رعایت نشده است.

اغلب اوقات، یادگیری جنبه فنی برای ثبت یک تصویر بسیار آسان است، بنابراین تنها چیزی که یک تصویر عالی را از تصویری که کمتر جذاب است جدا می‌کند، ترکیب بندی است.  

این روزها همه یک دوربین دارند، بنابراین اینکه چگونه می‌توانید به صورت بصری از چیزی که دقیقاً در کنار شما و بقیه عکاسان است عکاسی کنید و این کار را به بهترین شکل انجام دهید، به تمایز کارتان از سایر عکاسان کمک می‌کند.

جمع بندی

ممنون از اینکه در این مقاله ما را همراهی کردید. این مقاله به صورت کلی نوشته شده و برای آشنایی شما با مفهوم ترکیب بندی در عکاسی می‌باشد. هر یک از این موضوعات قابلیت این را دارند تا ساعت‌ها درباره‌شان صحبت کنیم. ترکیب بندی عکاسی آنقدر دریای گسترده‌ای دارد که، سال‌ها فقط باید در این دریا شناور باشیم تا توانایی درک آن برای ما حاصل شود. از تلاش و کوشش در این مسیر دست نکشید.

منبع ++